Als kiezen moeilijk is …

Het ene land is het andere niet, maar het coronavirus is wel overal gelijk. De aanpak verschilt van plaats tot plaats, het verloop van de ziekte lijkt redelijk gelijklopend. Virologen zijn experten op hun terrein, maar hebben uiteenlopende meningen. En uiteindelijk zijn het de politici die knopen moeten doorhakken en maatregelen nemen…

In het hele Coronaverhaal klinken er uit een land als Brazilië heel andere geluiden dan in België. Terwijl in ons land voor een ‘bijna lockdown” wordt gekozen, ligt dat in het Zuid-Amerikaanse land een stuk moeilijker. In grote steden als Rio de Janeiro, Sao Paolo en Brasilia komen veel mensen op straat om te protesteren.

Ze eisen het ontslag van de politici die een strikte lockdown hebben ingevoerd. Ze voelen zich gesteund door hun president Jair Bolsonaro, die zelf een forse tegenstander is van de coronamaatregelen. Onlangs zette hij zijn minister van Volksgezondheid wegens meningsverschillen aan de deur.

Brazilië is een van de zwaarst getroffen landen van Zuid-Amerika. Maar het coronavirus is niet de enige dreiging in het land. Dat heeft tot gevolg dat verschillende belangen tegen elkaar afgewogen moeten worden. Paolo en Miche Da Silva, een Braziliaans-Belgisch koppel dat al verschillende decennia in Zuid-Amerika woont, heeft oog voor de negatieve gevolgen van de maatregelen: “De Braziliaanse economie is niet sterk genoeg om weer een crisis te verdragen. Hier beschikt het land niet over zo’n grote financiële reserves. Slechts 6 procent van de bevolking heeft wat spaarcenten. 40 miljoen Brazilianen (op een totale bevolking van iets meer dan 200 miljoen) werken zelfstandig. Bid opdat de scholen vlug de lessen zullen hervatten. Zorg voor de derde leeftijd zou in deze periode voldoende moeten zijn (verticale lockdown noemen ze dat).”

Paolo en Miche zijn zendingswerkers en beschouwen zich zeker niet als politieke militanten, maar als geestelijk werkers: “De prediking van het evangelie van Jezus Christus is en zal altijd de essentie van onze boodschap blijven,” schrijven ze ons. Tegelijk volgen ze ook de sociale en politieke actualiteit en hebben ze ook een mening over wat er zich in het land afspeelt. President Bolsonaro profileert zich als een overtuigd christen en dat levert hem veel steun op in dit sterk Rooms-katholieke land. Hij krijgt eveneens massaal steun van de evangelische christenen in Brazilië. Die maken ongeveer 25 procent van de bevolking uit en zijn invloedrijk – ook al moet er rekening gehouden worden met het feit dat velen van hen nog betrokken zijn in oppervlakkige religie, syncretisme en mystiek.

Ontkenning
De huidige discussie over de maatregelen verloopt bijzonder bits. Terwijl de regering een hele reeks strenge beperkingen oplegde, bleef Bolosonaro de ernst van COVID-19 ontkennen (“Dit virus is zeker niet wat men zegt dat het is”) en steunde hij de protesten. Volgens Paolo Da Silva moet de controverse gezien worden in het kader van de toch al gespannen politieke situatie in het land: “De politieke toestand in het land is gepolariseerd door linkse politieke groepen en partijen die sedert 20 jaar Brazilië geregeerd hebben. Het is de eerste keer in 30 jaar dat er een conservatieve president verkozen werd, met 80 procent van de stemmen. Het terreinverlies heeft bij de linkse groeperingen veel verzet teweeggebracht in die zin dat ze de president voortdurend in diskrediet brengen. Deze president is een godvrezend man die elke vorm van corruptie afwijst en als het ware het land wil zuiveren van die praktijken. Dit is de eerste keer dat zoiets gebeurt sedert dat Brazilië bestaat als land (1822). Het kent geen parlementair democratisch systeem, maar is eerder een oligarchie, zoals meerder Latijns-Amerikaanse landen. De aanwezigheid van COVID-19 maakte de corruptie van de Braziliaans bureaucratie nog duidelijker zichtbaar. De leiders van de 29 staten die verkozen werden om het belang van de bewoners te verdedigen, kwamen in opstand tegen de voorstellen van de regering en president, door eigen politieke belangen voorop te stellen.”

Het zijn de inwoners die de gevolgen dragen van de politieke onenigheid. Het is dus niet vreemd dat de bevolking de overheid wantrouwt. Paolo: “De bevolking is het politieke elitaire systeem beu met daarin begrepen de omkoperij en weinig of geen gerechtigheid.” Ondanks de enorme dreiging van het coronavirus blijft de doorsnee Braziliaan optimistisch. “De mensen zijn opgewekt en maken het leven niet ingewikkeld. Hij verlangt naar beter onderwijs in de scholen, meer betrouwbare religieuze leiders, beter politiek bewustzijn en meer gerechtigheid. De mensen komen met honderdduizenden op straat voor vreedzame manifestaties en steunen de huidige president.”

Dreigingen
Een groot deel van de Braziliaans bevolking lijkt uiteindelijk niet echt wakker te liggen van de coronadreiging: “Hier wordt de bevolking frequent aan andere en meer gevaarlijke virussen blootgesteld.” Daarbij komt de economische impact van de crisis. Brazilië staat bekend vanwege de koffieproductie – en haalt een groot deel van haar inkomsten uit de talrijke plantages – maar riskeert nu veel inkomsten mis te lopen. Seizoensarbeiders, die zich momenteel niet naar hun werk mogen verplaatsen, zien een enorm inkomstenverlies aankomen. De arme bevolking kan zich dat niet permitteren. Uiteindelijk zal er in Brazilië gekozen moeten worden tussen medische en economische gezondheid. Dat is moeilijk in een land dat zich een keuze eigenlijk niet kan veroorloven. Laten we hopen en bidden dat zoveel mogelijk Brazilianen op beide vlakken zullen overleven ...

(Don Zeeman)

bronnen: VRTnws.be, Belga, The Guardian, P. en M. Da Silva